Kiedy rowerzysta ma pierwszeństwo na przejeździe rowerowym – właściwa interpretacja prawa o ruchu drogowym

Niewiedzę często widać w opiniach internetowych, niestety także w rożnych zdarzeniach drogowych rowerzystów, bo tak naprawdę rzadko kto zna przepisy dotyczące ruchu na ścieżkach rowerowych, w szczególności u zbiegu ruchliwej ulicy. Dlatego zasadnym staje się pytanie: – Kiedy rowerzysta ma pierwszeństwo na przejeździe rowerowym ? Niestety wiedzy na ten temat prawdopodobnie nie posiadają także kierowcy, którzy z racji ostrożności udzielają pierwszeństwa rowerzystom, tam gdzie rowerzyści go nie posiadają. W ten sposób w ramach źle pojętej kurtuazji, tworzy się niebezpieczny proceder niewiedzy, często później wykorzystywanej przez szalonych rowerzystów, egzekwujących uprzejmość jako dominujący przepis, co w efekcie może doprowadzać do wypadków !

Błędna interpretacja art. 27 pkt 1
prawo o ruchu drogowym

Dużo ludzi zastanawia się nie posiadając z tym związanej wiedzy, kto ma pierwszeństwo na styku drogi kierowcy samochodu, z przecinającą ją wymalowaną nie wiadomo dlaczego na jaskrawo czerwono – ścieżką rowerową ? Sami kierowcy chyba niesłusznie uwierzyli, że kolor ma znaczenie dla udzielenia pierwszeństwa rowerzyście, co jest wierutną bzdurą !!!

Przecież jesteśmy na drodze z pierwszeństwem przejazdu oznaczonym znakiem D-1 i tylko przekreślony czarną linią znak D-2 może odwołać znak pierwszeństwa lub skrzyżowanie dróg. Tak więc jesteśmy na drodze z pierwszeństwem, i nie ma szans żeby to pierwszeństwo odebrała nam jakaś nawet pomalowana na czerwono ścieżka rowerowa. Takie są przepisy.

Idąc jednak dalej, tym razem śladem znaku D-2 i dla jadącego taką drogą samochodu, nie oznacza on wcale automatycznego pierwszeństwa dla poprzecznej ścieżki rowerowej, bo jest to tak samo mit, wynikający z niewiedzy i nadinterpretacji nadal feralnie brzmiącego Art 21.

Art. 27 pkt 1
Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejazdu dla rowerów, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, znajdującym się na przejeździe.

Z powyższego artykułu wprost wynika, że kierowca samochodu nie powinien najeżdżać na rowerzystów, znajdujących się już na przejeździe łączącym drogę rowerową z jezdnią. Jest to oczywistość taka sama jak ta, że nie można najeżdżać na pieszych. Z tym że piesi w przeciwieństwie do rowerzystów, nabywają pierwszeństwo jeszcze przed wstąpieniem na przejście ! Wyżej wymieniony przepis narobił dużo krzywdy w świadomości Polaków, ponieważ w tej formule tekstowej większość interpretuje go mylnie.

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że według brzmienia przepisu z art. 27 – na przejeździe rowerzysta ma pierwszeństwo, a kierowca pojazdu ma mu ustąpić. Ale uwaga: ma ustąpić tylko „znajdującym się na przejeździe„. A to oznacza ni mniej ni więcej, że jeśli rowerzysty nie ma na przejeździe, ale dopiero się do niego zbliża, to nie trzeba mu ustępować pierwszeństwa !

Poza dwoma przypadkami pierwszeństwa rowerzystów, wynikających po części także z przepisów ogólnych prawa drogowego, zawsze pierwszeństwo ma samochód. Nawet jednak gdy samochód traci to pierwszeństwo, nienormalne jest wjeżdżanie cyklistów z dużą prędkością w bok jadącego samochodu, albo tuż pod koła jadącego samochodu. Kierowca pojazdu ma ograniczone pole widzenia przy zmianie kierunku jazdy. Dlatego kierujący takim jednośladem powinien zachować szczególną ostrożność, a przede wszystkim zwolnić do takiej prędkości, aby do zdarzenia nie doprowadzić. Z doświadczenia jednak wiemy, że co bardziej roszczeniowi cykliści przyspieszają przed skręcającymi na ścieżkę rowerową samochodami, uniemożliwiając im tym samym prawidłową reakcję.

Ze względu na bezpieczeństwo rowerzystów, w szczególności tych najmłodszych, dwuznaczność treści najważniejszego artykułu mogącego decydować o ich zdrowiu i życiu jest wysoce karygodna. Ponieważ w tym kontekście lepiej żeby tego punktu artykułu w ogóle nie było, bo przecież nikt normalny nie będzie taranował rowerzysty znajdującego się już na jezdni.

Kiedy rowerzysta ma pierwszeństwo
na przejeździe rowerowym ?

Art. 27 pkt 1a
Kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, jadącym na wprost po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą zamierza opuścić.

Praktycznie to jest jedyny przypadek gdy rowerzysta nabywa prawo pierwszeństwa przed znalezieniem się na jezdni. I jest to takie samo prawo jakie posiada pieszy, czyli przed przekroczeniem progu jezdni. Dlatego jeśli prowadząc samochód, skręcamy w lewo lub prawo, w wyniku czego przecinamy drogę jadącemu na wprost rowerzyście, musimy ustąpić mu pierwszeństwa przejazdu. Decydującą kwestią jest tutaj przecinanie się kierunków ruchu i to, że wykonując manewr skrętu, zajeżdżamy drogę cykliście będącemu w tak zwanym ruchu otwartym.

Drugi przypadek kiedy rowerzysta ma pierwszeństwo

Art. 27 pkt. 3
Kierujący pojazdem, przejeżdżając przez drogę dla rowerów poza jezdnią, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch.   

Powyższy przepis jest drugim przypadkiem pierwszeństwa rowerzysty na drodze rowerowej. A sformułowanie: „poza jezdnią” oznacza w tym przypadku wszelkie wyjazdy z posesji czy też stacji benzynowej, w tym przypadku kierowca samochodu zobowiązany jest ustąpić pierwszeństwa rowerzyście zawsze, niezależnie od kierunku samochodu – czy opuszcza jezdnię czy włącza się do ruchu.

Wymuszanie pierwszeństwa przez rowerzystów – charakterystyka problemu

W polskim systemie prawnym pierwszeństwo rowerzysty na przejazdach dla rowerów i skrzyżowaniach regulują przede wszystkim art. 27 ust. 1 i ust. 1a ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nimi pojazdy mechaniczne muszą ustąpić rowerzyście, który faktycznie znajduje się już na przejeździe lub którego tor jazdy jest przecinany przy skręcie. Niestety w praktyce zdarza się, że rowerzyści, nie mając jeszcze pierwszeństwa (np. dopiero dojeżdżając do przejazdu lub skrzyżowania), wjeżdżają „z dużą prędkością” na linię PDR (przejazdu) czy na obszar skrzyżowania i dopiero wtedy – wykorzystując fakt, że ich przednie koło przekroczyło linię – uzyskują formalne pierwszeństwo.

Takie agresywne włączanie się do ruchu stanowi świadome obchodzenie przepisu o obowiązku zachowania szczególnej ostrożności przy włączaniu się do ruchu (art. 17 ust. 2 prd). Rowerzysta, który nie zatrzymuje się przed znakiem „Ustąp pierwszeństwa” (A‑7) lub „Stop” (B‑20) i wjeżdża „na styk”, naraża się nie tylko na stworzenie zagrożenia dla innych uczestników ruchu, lecz także na odpowiedzialność wykroczeniową i – w razie spowodowania kolizji – cywilną i karną.

Czerwona ścieżka rowerowa przecinającą jezdnię nie oznacza wcale pierwszeństwa !

Co do zasady rowerzyści nie korzystają z uprzywilejowanej pozycji wynikającej z domniemanej hierarchii „drogi rowerowej”. Potwierdza to Ministerstwo Infrastruktury, które przy okazji niedawnej nowelizacji ustawy jednoznacznie wskazało, że zarówno obecnie, jak i przed zmianą przepisów, użytkownicy dróg rowerowych nie mają pierwszeństwa podczas włączania się na przejazd rowerowy przez jezdnię.

Oczywiście wyjątkiem może być art. 27 ust. 1a Prawa o ruchu drogowym, który nakłada na kierowcę skręcającego w drogę poprzeczną względem toru ruchu rowerowego obowiązek szczególnej ostrożności i ustąpienia pierwszeństwa rowerzyście. Jednak to rozwiązanie dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy tor jazdy rowerzysty musi zostać przecięty przez manewr skrętu pojazdu mechanicznego.

Niestety, wprowadzenie tych regulacji nie zostało poprzedzone wystarczającą kampanią edukacyjną skierowaną do rowerzystów, co prowadzi do wielu nieporozumień na drogach. Zamiast rzetelnych informacji, często obserwujemy sytuacje, w których mniej świadomi uczestnicy ruchu, przyzwyczajeni do uprzejmości kierowców, próbują nieświadomie wymuszać pierwszeństwo – co może prowadzić do groźnych wypadków.

Podstawy prawne

1. Obowiązek ostrożności przy włączaniu się do ruchu

• Art. 17 ust. 2 Prawo o ruchu drogowym nakłada na każdego, kto włącza się do ruchu (również rowerzystę), obowiązek „zachowania szczególnej ostrożności oraz ustąpienia pierwszeństwa innemu pojazdowi lub uczestnikowi ruchu”.
• W praktyce oznacza to konieczność całkowitego zatrzymania się i upewnienia, że tor jazdy jest wolny, jeżeli obowiązuje znak „Stop” lub „Ustąp pierwszeństwa”.

2. Pierwszeństwo na przejazdach i przy skręcaniu

• Art. 27 ust. 1 prd: Kierujący pojazdem zbliżającym się do przejazdu dla rowerów musi ustąpić pierwszeństwa rowerzyście znajdującemu się już na przejeździe.
• Art. 27 ust. 1a prd: Analogiczny obowiązek ciąży na skręcającym w drogę poprzeczną pojazdowi mechanicznemu względem jadącego na wprost rowerzysty.
• Dopuszczalność korzystania z tego pierwszeństwa dotyczy jednak wyłącznie rowerzysty, który już faktycznie wjechał na przejazd lub którego tor ruchu jest przecięty.